សម្ដេច ជួន ណាតជាអ្នកប្រាជ្ញកើតពីសង្គមខ្មែរដ៏បរិសុទ្ធ
គួរឲ្យស្ដាយណាស់ ដែលធម្មជាតិមិនអាចមិនប្រែប្រួល ។ ជីវិតដែលកើតឡើងត្រូវតែស្លាប់ ។ ជីវិតសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ក៏មិនអាចមានករណីពិសេសដែលធម្មជាតិលើកលែងបានដែរ ព្រះអង្គបានលាចាកលោកនេះទៅដោយស្ងៀមស្ងាត់ បន្ទាប់ពីបានបំពេញព្រះសកម្មភាពក្នុងព្រះឋានៈជាអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរក្នុងវិស័យពហុវិជ្ជា ដើម្បីព្រះពុទ្ធសាសនា វប្បធម៌ និងសន្តិភាព ។ នៅក្នុងចុងឆ្នាំទី៨៦ នៃព្រះជន្មាយុ ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៤ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៦៩ វេលាម៉ោង២០ និង២០ នាទី សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់សោយទិវង្គតក្នុងកណ្ដាលព្រះសកម្មភាពរបស់ព្រះអង្គ ក្រោយពីទ្រង់ប្រឈួនតែ៣ ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ដោយបានបូជាព្រះកាយ និងព្រះសតិបញ្ញា ដើម្បីព្រះពុទ្ធសាសនា និងប្រជាជាតិខ្មែរ ដែលទ្រង់ជាមហាបុរសស្នេហាជាតិមាតុភូមិយ៉ាងមាំ ។
ពិធីប្រារព្ធធ្វើបុណ្យខួប ៣០ ឆ្នាំ នៃការសោយព្រះទិវង្គតសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត (២៥ កញ្ញា ១៩៦៩–២៥ កញ្ញា ១៩៩៩) បានប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងបរិវេណនៃពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ រយៈពេល៣ថ្ងៃ គឺថ្ងៃទី២៤–២៥–២៦ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៩ ដើម្បីរំលឹកឧបការគុណដែលព្រះអង្គមានចំពោះប្រទេសជាតិទាំងខាងវិស័យវប្បធម៌ អក្សរសាស្ត្រ អប់រំ សាសនា តាមសកម្មភាពទូន្មានប្រៀនប្រដៅ និងស្នាព្រះហស្ថដ៏ច្រើនដែលព្រះអង្គបានរៀបរៀង និងនិពន្ធឡើង ពុំអាចបំភ្លេចបានឡើយ ។
សម្ដេចទ្រង់ប្រសូតនៅថ្ងៃអង្គារ ១១ រោច ខែ ផល្គុន ព.ស. ២៤២៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១១ ខែមិនា ឆ្នាំ១៨៨៣ នៅភូមិកំរៀង សង្កាត់រកាកោះ ស្រុកគងពិសីខេត្តកំពង់ស្ពឺ, ព្រះបិតានាម ជួន ព្រះមាតានាម យក់ ។ គ្រួសារនេះមានបុត្តតែពីរនាក់ គឺសម្ដេច និងឧកញ៉ាសោភ័ណមន្ត្រី ជួន នុត ។
កាលនៅជាកុមារ បានសិក្សាអក្សរ និងលេខ ដរាបដល់ជន្មាយុ ១៤ ឆ្នាំ បានបួសជាសាមណេរ នៅវត្តពោធិព្រឹក្ស (ហៅ វត្តពោល្យំ) សង្កាត់រលាំងកែនស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល ។ ពីរឆ្នាំក្រោយមក, សម្ដេចបានចូលសិក្សាបរិយត្តិធម៌ នៅវត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ។ លុះជន្មាយុគ្រប់២១ ឆ្នាំ បានបំពេញឧបសម្បទាជាភិក្ខ នៅវត្តពោធិព្រឹក្ស ដែលជាវត្តដើម ដោយទ្រង់ទទួលនាមបញ្ញត្តិថា ជោតញ្ញាណោ រួចនិមន្តត្រឡប់ទៅគង់នៅវត្តឧណ្ណាលោមវិញ ។
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត (ជោតញ្ញាណោ) ជាអ្នកប្រាជ្ញជាតិមួយអង្គ ដែលបានទទួលព្រះឋានៈជា អគ្គមហាបណ្ឌិត នៃសហភាពភូមា ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៤ និងជាអភិធជមហារដ្ឋគុរុ នៃសហភាពភូមា ពីរដ្ឋាភិបាលនៃសហភាពភូមាក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៧ និងបានទទួលព្រះឋានៈជាបណ្ឌិតអក្សរសាស្ត្រ ដំបូងបង្អស់ពីមហាវិទ្យាល័យអក្សរសាស្ត្រ និងមនុស្សសាស្ត្រ នៃភូមិន្ទសកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ ដែលសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ព្រះប្រមុខរដ្ឋ ទ្រង់បានប្រទានថ្វាយផ្ទាល់ ។
សម្ដេច ជួន ណាត គឺជាអ្នកប្រាជ្ញដែលកើតពីសង្គមខ្មែរដ៏បរិសុទ្ធ ។ អ្នកប្រាជ្ញនីមួយៗ តែងដុះចំណេះប្រាជ្ញាភ្លឺប្រុះសុសសព្វមុខវិជ្ជាណាមួយរបស់ខ្លួន ។ ការដុះចំណេះប្រាជ្ញនេះ ជួនកើតមកពីសិក្សាសន្សំដោយខ្លួនឯង ជួនចេះដោយការស្ថិតក្នុងអ្នកប្រាជ្ញសណ្ឋានទីមួយគឺថា លោកបានសន្សែសន្សំចំណេះប្រាជ្ញាដោយខ្លួនឯងតាមរយៈ សុ. ចិ. បុ.លិ. (ស្ដាប់, គិត, សួរ, សរសេរ ឬកត់ត្រា) ។ ហេតុបានជាយើងហ៊ានពោលដូច្នេះ ព្រោះសម័យដែលលោកមានវ័យនៅក្មេងនោះ ស្រុកយើងពុំទានមានសាលារៀនត្រកាល ដូចសព្វថ្ងៃនេះតេ ទោះជាសាលាសិក្សាផ្លូវលោកក្ដី ផ្លូវសាសនាក្ដី ។ ម្យ៉ាងទៀត សមបើសម្ដេចលោកកើតនៅស្រុកស្រែ(ភូមិកំរៀង សង្កាត់រកាកោះ ស្រុកកងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ) ដែលជាស្រុកមួយនៅកៀនកោះថែមទៀត នោះក៏រឹងរឹតតែលង់ក្នុងភាពជ្រៅណាស់ទៅទៀត ។ បើលោកអ្នកធ្លាប់ទៅលេងដល់ភូមិកំរៀង ស្រុកភូមិកំណើតព្រះអង្គ ក៏រឹតតែកើតអនិច្ចាខ្លាំងណាស់ទៅទៀត រហូតដល់ឈរភាំង រំពឹងគិត ជញ្ជឹងគិតម្នាក់ឯងថា សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ លោកកើតក្នុងភូមិនេះសោះ ម្ដេចឡើយក៏ទៅជាអ្នកប្រាជ្ញបានហ្ន៎! ទិដ្ឋភាព ស្រុកភូមិនេះ នាំឲ្យយើងឃើញច្បាស់ថា ការរៀនសូត្ររបស់សម្ដេច ពិតជាផុសចេញពីសង្គមខ្មែរដ៏បរិសុទ្ធ គឺខ្មែរគ្មានលាយវប្បធម៌បរទេសណាទេ បើទោះជាលាយឡំបាលី–សំស្ក្រឹត ក៏ជាបាលី–សំស្ក្រឹតរបៀបខ្មែរ ដែលធ្លាប់រលាយមកក្នុងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ រាប់ពាន់ឆ្នាំហើយដែរ ហើយចំណេះវិជ្ជាទាំងអស់សោត ក៏សុទ្ធតែកើតឡើងពីការប្រមូលសន្សំ ចេះចាំ កត់ត្រាទុក ពីគ្រប់ទិសទី មជ្ឈដ្ឋានអ្នកស្រែចំការខ្មែរសុទ្ធសាធ ។ លុះលោកមានវ័យចម្រើនឡើងហើយ ទើបលោកនិមន្តទៅសិក្សានៅទីក្រុង បានភពប្រសព្វនិងអិយធម៌អ្នកក្រុង ស្គាល់ឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសខ្លះ ដែលបានមកលបលួចច្របល់ចូលក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរ ក្នុងមជ្ឈដ្ឋានអ្នកក្រុងទាំងនេះ ។ បើទោះបីជាលោកបានជួបប្រទះ ដឹងអរិយធម៌ក្លាយទាំងនេះក្ដី សម្ដេច ជួន ណាត ព្រះអង្គទ្រង់ក៏មិនក្រេបជាទម្លាប់ផ្ទាល់ព្រះអង្គដែរ ទ្រង់គ្រាន់តែចេះ ហើយចំណាំទុក ថានេះជាអរិយធម៌គេមួយដែរ តែខ្មែរយើងនៅឯនេះទេមិនមែនដូចគេទេ ។ ការសិក្សារបស់លោក កាន់តែដេញជ្រៅទៅៗ ត្រូវចេះត្រូវស្គាល់អក្សរ–ភាសា អរិយធម៌បទេសផ្សេងៗ រហូតដល់ត្រូវទៅបន្តវិជ្ជាឯបទេសទៀត ប៉ុន្តែ ចំណេះដឹងថ្មីៗទាំងប៉ុន្មាន គ្រាន់តែបង្កើនឲ្យលោកមានការយល់ទូលាយខ្សែនេត្រាវែងឆ្ងាយ ធ្វើការផ្លូវផ្ទឹមគ្នាបានគ្រប់ទិសតែប៉ុណ្ណោះ ឯមូលដ្ឋានដើមខ្មែរ នៅតែដិតដក់ជាប់ក្នុងព្រះទ័យដដែល ឥតល្អៀង ឥតរង្គើឡើយ ។ ដោយវីរិយភាពមោះមុត និងគុណធម៌របស់ព្រះអង្គ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានក្លាយជាអ្នកប្រាជ្ញមួយព្រះអង្គក្នុងវិស័យពហុវិជ្ជា និងជាស្ថាបនិកដ៏ឧត្តមលើវិស័យវប្បធម៌សន្តិភាព ដែលមានកិត្តិនាមល្បីល្បាញជាអន្តរជាតិ បីដូចផ្កាឈូកដុះចេញពីភក់ល្បប់ ។
អ្នកផងទទួលស្គាល់ គោរពលោក មិនមែនស្គាល់ និងគោរព ព្រោះតែលោកចេះអរិយធម៌បរទេសខ្ពង់ខ្ពស់ ហ៊ានពន្យល់ឡើយ សូត្រទ្រឹស្ដី សូត្រសុភាសិតសូត្រតម្រោងផែនការ តាមបរទេសណាមួយឡើយ គឺលោកសូត្រតែសុភាសិតខ្មែរទំនៀមខ្មែរសុទ្ធៗ ហើយជាទំនៀម ឬចំណេះដែលខ្មែរកប់ជ្រៅណាស់មកហើយហើយខ្មែរធម្មតាយល់មិនដល់ ។ បើមានជនបរទេសណាម្នាក់ ឬយុវជនណាមួយចូលសាកសួរលោកពីរឿងខ្មែរ ទោះជារឿងអ្វីក៏ដោយ ឲ្យតែក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរ លោកមិនដែលថាមិនចេះ មិនដឹងឡើយ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកណែនាំពន្យល់ទាល់តែអ្នកនោះឯងស្ដាប់បាន ចូលចិត្តបាន អស់មន្ទិលសង្ស័យថែមទៀត ។
ជាការពិតណាស់, វរជន អ្នកប្រាជ្ញក្មេងៗ ក៏ពុំអាចមានថាមពល និងប្រសិទ្ធភាពស្មើព្រះអង្គបានឡើយ ។ នៅក្នុងពុទ្ធិកវិទ្យាល័យ ពុទ្ធិកមហាវិទ្យាល័យ នៅក្នុងពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, នៅក្នុងគណៈកម្មការនានា និងក្នុងអង្គការផ្សេងៗ ខាងអក្សរសាស្ត្រ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជទ្រង់ជាសាស្ដា និងជាអ្នកចាត់ចែងដឹកនាំ ឧបត្ថម្ភជានិច្ច ។ ជាងនេះទៅទៀត ការងារដ៏ធ្ងន់ក្រៃលែងនេះ ពុំមែនតម្កល់ព្រះអង្គត្រឹមតែជាអ្នកនិពន្ធពហុផលប៉ុណ្ណោះទេ ពិសេស ព្រះអង្គជាកវី ដែលក្រៅអំពីស្នាព្រះហស្ដទាំងឡាយ គឺមានពាក្យពេចន៍ បទចំរៀង “នគររាជ” ដែលទ្រង់និពន្ធនៅដើមរាជ្យរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៤១ ។
ដូច្នេះ ការចេះដឹងឆ្លុះធ្លាយទាំងអស់នេះរបស់សម្ដេច កើតពីក្បួនណា? កើតពីសាស្ត្រាចារ្យណា? គ្មានទេ! គឺកើតពីការសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្ទាល់ព្រះអង្គ ។ បើទ្រង់ឃើញអ្វីប្លែក ហើយឆ្ងល់ ក៏ដេញដោលសួររកហេតុផល យកមកពិចារណាភ្លាម តាំងពីអក្សរ ភាសា ទំនៀមទម្លាប់ សិល្បៈ ។ល។ នេះយើងមិននិយាយពីរឿងធម៌–វិន័យ ដែលលោកចេះចាំហ្មត់ចត់ ចាំរហូតទាំងលេខទំព័រ លេខបន្ទាត់ទាល់តែទីប្រជុំផ្ទៀងផ្ទាត់ធម៌វិន័យ ក្នុងឆដ្ឋសង្គាយនា នៅរង្គូន (ប្រទេសភូមា) តាំងលោកជាអគ្គមហាបណ្ឌិតនោះផងឡើយ ។
និយាយដោយខ្លី សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត មួយជីវិតលោក លោកបូជាជីវិតទាំងស្រុកក្នុងពុទ្ធសាសនា ក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរ និងវប្បធម៌សន្តិភាពគឺថា លោកមិនឲ្យពេលវេលារបស់លោកក្នុងនាទិណាមួយកន្លងទៅ ដោយមិនគិតពីអរិយធម៌ខ្មែរនោះទេ ។ ដូច្នេះក្នុងព្រះជន្ម ៨៦ ឆ្នាំរបស់សម្ដេចពិតជា ៨៦ ឆ្នាំដែលឋិតក្នុងការសាង ការគិតពីអរិយធម៌ខ្មែរទាំងស្រុង ។ ការដែលលោកបានទទួលសញ្ញាប័ត្រថ្នាក់អគ្គមហាបណ្ឌិត រហូតដល់ថ្នាក់អភិធមមហារដ្ឋគុរុ ពីប្រទេសភូមាក្ដី និងបណ្ឌិតអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ ពីភូមិន្ទសកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញក្ដី សុទ្ធតែពុំមែនលោកដាក់ខ្លួនសរសេរវិញ្ញាសាប្រឡង ដូចជនធម្មតាឡើយ គឺពិតជាមេប្រយោគទាំងនោះអត់ទ្រាំមិនបាន ព្រោះឃើញសកម្មភាព ថ្មីព្រះហស្ថនោះឆ្អិនឆ្អៅ ជាក់លាក់រកអ្នកផ្ទឹមគ្នាពីបែបខ្មែរសុទ្ធនោះ គេក៏នាំគ្នាតែងតាំងឡើងពេញលក្ខណៈ ពេញសមត្ថភាពមិនមែនជាការបញ្ចើចបញ្ចើគ្រាន់ជានាទីកិត្តិយសនោះឡើយ ។ ព្រះកិត្តិស័ព្ទរបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានល្បីសុសសាយរហូតដល់ក្រៅប្រទេស ដែលទ្រង់ត្រូវបានប្រទេសអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាទាំងឡាយ ចាត់ទុកព្រះអង្គថាជាមហាអ្នកប្រាជ្ញខាងព្រះពុទ្ធសាសនាមួយអង្គ លើផ្ទៃរាបអន្តរជាតិ ។
ក្រៅពីព្រះសកម្មភាពខាងសាសនា វប្បធម៌ ព្រះអង្គបានបំពេញនូវកិច្ចការស្ថាបនាជាតិ ជាសាធារណៈប្រយោជន៍ច្រើន មានការសាងថ្នល់ ស្ពាន អគារសិក្សានិងលានដ្ឋានជាដើម ។
ហេតុនេះ យើងតែងនាំគ្នាចាំច្បាស់ថា សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ជាអ្នកប្រាជ្ញកើតចេញពីសង្គមខ្មែរដ៏បរិសុទ្ធ គឺពុំមែនពោលតែពីរឿងវង្សត្រកូលទេ គឺនិយាយពីសង្គមចំណេះវិជ្ជារបស់លោកនោះឯង ។ ការសោយព្រះទិវង្គតនៃសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត គឺជាការបាត់បង់មួយដ៏ធំធេងរបស់ពុទ្ធសាសនា និងរបស់ជាតិយើង ដែលរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ចន្លោះប្រហោងនៃការបាត់បង់នេះ ពុំទាន់បានបំពេញនៅឡើយ ។
ព្រះរូបព្រះកាយសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត រលត់បាត់មែន តែក្នុងដួងចិត្តនៃកុលបុត្រកុលធីតាខ្មែរ សំគាល់ថា សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជជាអម្ចាស់ ទ្រង់មានព្រះជន្មនៅឡើយ ពោលគឺ “វត្តមាន និងនិច្ចភាពនៃសម្ដេចជួន ណាត ” ឋិតនៅជានិរន្តរ៍ជាមួយប្រជាជាតិខ្មែរ ព្រះអង្គទ្រង់ជានិមិត្តរូបនៃសាមគ្គីភាពឯកភាពជាតិ និងភាពបរិសុទ្ធ ។ ព្រះរូបសម្ដេចបាត់មែន តែព្រះកេរ្តិ៍ និងព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គ ពិតជាពុំបាត់ទៅផងទេ, ព្រះអង្គបានបន្សល់ទុកជាមរតក នូវស្នាព្រះហស្ដជាច្រើន ដែលពោរពេញទៅដោយឱវាទដ៏ខ្លឹមសារ សំរាប់ការប្រតិបត្តិ និងការចេះដឹងរបស់យើងគ្រប់ពេលវេលា ។
សូមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ បរិបូរដោយវិជ្ជា និងវិបុលសុខគ្រប់ប្រការ ហើយរួមគ្នាកសាងប្រទេស និងលើស្ទួយព្រះពុទ្ធសាសនារបស់ជាតិ តាមគំរូវិរិយភាព និងព្រះសកម្មភាពសម្ដេច ឲ្យបានរីកចំរើនជាភិយ្យោភាពតរៀងទៅ!
ដោយ៖ ឱម ខែម
