មាតាធ្វើការកម្រ
មង្គលត្ថទីបនី
ម៉ែឆ្លងទន្លេ
(វិរិយបណ្ឌិតោ ភិក្ខុ ប៉ាង ខាត់ និង សម្ដេចព្រះពោធិវង្ស ហួត តាត)
ម៉ែពផ្ទៃគ្រប់ដប់ខែហើយ ដល់ពេលម៉ែឆ្លងទន្លេ។ យើងដឹងថាការឆ្លងទន្លេដោយទូកតែងមានភ័យ មានគ្រោះអន្តរាយដល់ជីវិត ព្រោះក្នុងរដូវខ្លះមានទឹកជំនន់ឡើងលិចវាលល្ហល្ហេវល្ហាចល្ហឹម មានខ្សែទឹកហូរខ្មាញ់ មានខ្យល់ព្យុះបោកបក់ខ្លាំង រលកបោកបែកផ្កាត្រែង មើលទៅមុខគួរសម្បើមណាស់។ គេឆ្លងទន្លេរួចម្ដងៗ ឈ្មោះថាមានភ័ព្វសំណាង។ បុរាណលោកយកពាក្យឆ្លងទន្លេនេះ ប្រដូចនឹងការប្រសូតិកូនរបស់ម៉ែ ដែលគ្រប់រូបតែងតែឆ្លងហើយប្រទះ ប៉ះទង្គិចគ្រោះអន្តរាយដល់ជីវិតម៉ែរឿយៗ ដូចអ្នកឆ្លងទន្លេដែរ ម៉ែឆ្លងរួចម្ដងៗ ឈ្មោះថាមានភ័ព្វវាសនាធំណាស់។
ពេលជិតឆ្លងទន្លេ ម៉ែរៀបចំខ្លួនទុកមុន អ្វីៗនៅក្នុងផ្ទះម៉ែរៀបចំដាក់ស្រេច ម៉ែសួររកឆ្មបឬគ្រូពេទ្យថា៖ នៅប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតនឹងដល់ពេលប្រសូតិហើយ ម៉ែដុតធូបបន់ព្រះសំពះទេវតា សុំឱ្យម៉ែឆ្លងទន្លេដោយសុវត្ថិភាព ម៉ែប្រាប់ដំណឹងនេះ ដល់មាតាបិតា ជីដូនជីតា និង អ្នកស្និទ្ធស្នាលនៅជិតខាង សុំឱ្យមកជួយជីវិតម៉ែ និង កូនម៉ែ ម៉ែភ័យអរៗ ជានិច្ច ម៉ែភ័យមុខក្រៀមក្រំ ព្រោះធ្លាប់ឃើញអ្នកជិតខាងខ្លះ មានគ្រោះថ្នាក់ដល់បាត់បង់ជីវិត ព្រោះតែឆ្លងទន្លេនេះ ម៉ែអរមុខមាត់រីករាយ ព្រោះជិតបានឃើញមុខកូនម៉ែហើយ។ ការប្រុងប្រយ័ត្នប្រសូតិនេះ ដូចជាការប្រុងប្រយ័ត្នឆ្លងទន្លេដែរ។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាពេលឆ្លងទន្លេម្ដងៗ ឃើញមានមាតាបិតា ជីដូនជីតា ញាតិមិត្រមកជួបជុំគ្នារហង់ ត្រៀមខ្លួនប្រុងជួយ មុខក្រៀមក្រំមិនស្រស់គ្រប់គ្នាទេ ចេះតែខ្សឹបខ្សៀវពិគ្រោះគ្នាជានិច្ច។ ម៉ែឆ្លងទន្លេរួចហើយ ដោយសុវត្ថិភាព អ្នកទាំងអស់គ្នាមុខរីកដូចផ្កាឈូក សួរគ្នីគ្នាអ៊ូអរថា ម៉េចហើយវ៉ឺយ! ស្រី ឬ ប្រុស? បានស្រី ឬ ប្រុសក្ដីណា ឮសូរតែមាត់ឱ្យពរជ័យដោយរីករាយសប្បាយចិត្ត ហើយលាន់មាត់គ្រប់គ្នាថា «រួចគ្រោះហើយ» ។
ចំណែកម៉ែ លុះឆ្លងទន្លេហើយ ឮសូរកូនម៉ែយំ ម៉ែភ្លេចឈឺចាប់ក្នុងសព៌ាង្គកាយ ម៉ែទារសុំយកកូនមកមើលព្រោះម៉ែពុំទាន់បានឃើញមុខ ឃើញមុខកូនហើយ ម៉ែក្សាន្ដចិត្តស្ទើរតែបាត់ឈឺចាប់។ តទៅម៉ែរងទុក្ខវេទនា ម៉ែអាំងភ្លើងក្ដៅដូចគេដុតទាំងរស់ ម៉ែផឹកទឹកអំបិលប្រៃនេះ ហៅប្រៃ ម៉ែអត់ទ្រាំក្ដៅ អត់ទ្រាំប្រៃ ព្រោះតែជីវិតកូន។
ដោយមានភ័យអាសន្នដូចពោលមកនេះហើយ បានជាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់អនុញ្ញាតឱ្យទាយកទាយិកាប្រគេនអច្ចេកចីវរចំពោះព្រះសង្ឃក្នុងកាលពិសេស។ រឿងអច្ចេកចីវរនេះ បើយើងកុំគិតពីរូបពាក្យខ្លាំងពេក គិតយកតែសេចក្ដីឱ្យស្ដាប់បានងាយ គួរតែប្រែថា «ចីវរអាសន្ន» ព្រោះចីវរនេះ ត្រូវប្រគេនព្រះសង្ឃ ដោយប្រញាប់ប្រញាល់ឱ្យទាន់ខ្លួនមានជីវិតរស់នៅ គឺត្រូវប្រគេនចីវរនេះ បានមុនកាល ១០ថ្ងៃ អំពីថ្ងៃបវារណា គឺបានដល់ថ្ងៃ ៦កើត រហូតដល់ថ្ងៃ ១៥កើត ខែអស្សុជ ដែលជាថ្ងៃបវារណា បើមានទាយកទាយិកាមានសទ្ធាប្រាថ្នាប្រគេនព្រះសង្ឃ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់អនុញ្ញាតឱ្យភិក្ខុទទួលចីវរនេះបាន មិនបាច់រង់ចាំដល់ចីវរកាល គឺវេលាដែលភិក្ខុមានអំណាចស្វែងរកសំពត់ចីវរ ដែលលោកកំណត់ទុកតាំងពីថ្ងៃបវារណា ចេញវស្សាទៅដល់ថ្ងៃ១៥កើត ខែកត្តិកនោះទេ។
មូលហេតុដែលនាំឱ្យកើតអច្ចេកចីវរនេះឡើង មកពីអ្នកមានសទ្ធាពីរពួក ពួកទីមួយជាទាយកអ្នកមានសទ្ធាតែជាប់ដោយរាជការសង្គ្រាម ឬ ឈឺចាប់ធ្ងន់ពេក មានបារម្ភដល់ជីវិត នឹកក្រែងមិនអាចនឹងត្រឡប់មកកាន់ចីវរកាលវិញ ហើយសូមឱកាសប្រគេនចីវរមុន ។ ពួកទីពីរជាទាយិកាមានសទ្ធាដែលមានគភ៌ចាស់ ហើយជិតដល់ពេលឆ្លងទន្លេ ក្នុងវេលាមិនទាន់ចេញវស្សា គិតថាចាំឆ្លងទន្លេហើយ សឹមធ្វើ ខ្លាចក្រែងមានគ្រោះអន្តរាយដ់ស្លាប់ជីវិតចោលទៅមុខ ខានបានបំពេញកុសល ព្រោះឆ្លងទន្លេមានភ័យដូចជាសង្គ្រាមដែរ ច្រើនតែមានអន្តរាយដល់ជីវិត កម្រនឹងរស់រានមានជីវិតណាស់ ហើយមិនបានប្រគេនចីវរតាមកាលវេលាដែលកំណត់ទុកបាន ក៏ប្រញាប់ប្រញាល់យកឱកាសនេះ ប្រគេនអច្ចេកចីវរឱ្យទាន់ខ្លួនបានរស់ភ្នែកមើលឃើញ ហេតុនេះហើយ បានជាចីវរនេះ ហៅថា អច្ចេកចីវរ ប្រែថា «ចីវរអាសន្ន»។ លំដាប់តមក អ្នកមានសទ្ធានិយមធ្វើគ្រប់គ្នាទូទៅ មិនប្រកាន់ថា ជនពួកនេះ ឬ ជនពួកនោះ ទើបធ្វើបាននោះឡើយ ប្រកាន់ត្រឹមកាលវេលាប៉ុណ្ណោះ។ ការដឹងមូលហេតុនៃអច្ចេកចីវរនេះ នាំឱ្យគិតដល់ជីវិតម៉ែគ្រប់រូប ដែលធ្លាប់ឆ្លងទន្លេ ធ្លាប់ធ្វើសង្គ្រាមមកច្រើនដង ហើយគិតថាក្នុវេលានេះ ម៉ែធ្លាប់ប្រយុទ្ធនឹងទុក្ខធ្ងន់ៗ មកច្រើនដងហើយ ម៉ែកូនណា ក៏ដូចម៉ែកូនណាដែរ តែម៉ែខ្លះមានបុណ្យជួយ ជួយម៉ែឱ្យឆ្លងទន្លេដោយសួស្ដី ឱ្យម៉ែបានឃើញមុខកូនម៉ែ។ ឯកូនម៉ែក៏មានបុណ្យដោយសារម៉ែដែរ ព្រោះកូនមិនកំព្រា កូនមិនអនាថា កើតមកមានម៉ែរក្សា ម៉ែព ម៉ែបីបមថ្នាក់ថ្នម ម៉ែគ្រង ម៉ែឱប ម៉ែបបោសអង្អែលលួងលោម ម៉ែបំពេ ចិញ្ចឹមឱ្យទាល់តែមានវ័យវឌ្ឍនាការធំឡើង ។ កូនដែលមានម៉ែជាទេពតារក្សា គិតឱ្យសព្វគ្រប់ទៅឃើញថា ម៉ែមិនមែនគ្រាន់តែជាម៉ែទេ គឺម៉ែជាបុណ្យរបស់កូនទៀតផង ព្រោះកូនមានបុណ្យដោយអាស្រ័យម៉ែជួយ បើមិនមានម៉ែសមកូននឹងរងទុក្ខវេទនាពិតឥតសង្ស័យឡើយ ព្រោះកូនកំព្រាមិនមានម៉ែជាទេពតាជួយដូចកូនដែលមានម៉ែ។ តពីឆ្លងទន្លេមកម៉ែឪ មានធ្វើពិធីផ្សេងៗ ទៀតទៅតាមប្រពៃណីនិយម ដើម្បីឱ្យកូន មានមង្គលសិរីសួស្ដី មានអាយុវែង មង្គលកោរសក់ព្រៃ មង្គលបំបើកភ្នែក មង្គលឱ្យនាម។ មង្គលទាំងនេះ ម៉ែឪ អញ្ជើញចាស់ទុំមកជួបជុំ ហើយប្រសិទ្ធពរចងដៃឱ្យកូនម៉ែ ឱ្យកូនបានប្រសើរតទៅអនាគត។ អ្វីដែលនាំឱ្យសុខចម្រើន ម៉ែឪធ្វើតាមទាំងអស់ ការធ្វើនឹងថាម៉ែឪឆោតល្ងង់ក៏បាន តែដោយពិតម៉ែឪធ្វើទៅតាមប្រពៃណីនិយម ដែលគេធ្លាប់ធ្វើតៗគ្នាមក ដោយជឿជាក់ថាបានគាប់ប្រសើរ ដោយពិសេសម៉ែយល់ថាឱ្យកូនបានសុខចម្រើន បានមានអាយុរស់នៅវែងឆ្ងាយ បើមានឆ្គាំឆ្គងក៏គួរឱ្យអភ័យដល់ម៉ែដែរ បើម៉េមានការសិក្សាបរិបូណ៌ យល់ការអស់នេះ ពិតប្រាកដ មុខជាម៉ែគ្រប់រូប មិនព្រមធ្វើឱ្យខុសឃ្លាតពីតម្រាទេ និយាយខ្លីប៉ុណ្ណោះ គង់យើងគ្រប់គ្នាឃើញចិត្តម៉ែហើយ ប្រាកដជាម៉ែមានចិត្តតែមួយ គឺចង់ចិញ្ចឹមឱ្យកូនរស់ បានជាយើងគ្រប់គ្នារស់នៅរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ដូច្នេះហើយ បានជាលោកពោលទុកមកថា បណ្ដាំម៉ែឪទាំងពីរនាក់នេះ «ម៉ែធ្វើការកម្រ គឺឆ្លងទន្លេតែម្នាក់ឯង»។
